Lista światowego dziedzictwa UNESCO

Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości to lista sporządzona z inicjatywy organizacji UNESCO, obejmująca obiekty poddane szczególnej ochronie z powodu ich szczególnej wartości kulturowej lub przyrodniczej. W połowie 2010 roku lista liczyła 911 obiektów, do których zalicza się 704 obiekty z dziedziny kultury i 180 z dziedziny przyrody. Pozostałe 27 obiektów zalicza się jednocześnie do obu kategorii. Obiekty te znajdują się w 151 krajach świata. Aby dany obiekt znalazł się na liście musi być najpierw zgłoszony przez konkretny kraj, a następnie raz w roku na specjalnej sesji Komitet Światowego Dziedzictwa podejmuje decyzję o nominacji. Każdy przyjmowany obiekt musi spełnić określone kryteria, inne zw. zakresie kultury, a inne w dziedzinie przyrody.

Zamek w malborku jest jednym z obiektów na liście światowego dziedzictwa

Kryteria kulturowe

I. "reprezentować arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego"
II. "przedstawiać ważną wymianę ludzkich wartości, na przestrzeni dziejów lub w obszarze danego regionu świata, w zakresie rozwoju architektury lub technologii, w sztukach monumentalnych, urbanistyce lub projektowaniu krajobrazu"
III. "przedstawiać unikatowe albo przynajmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub istniejącej albo minionej cywilizacji"
IV. "przedstawiać szczególny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego lub technologicznego albo krajobrazu ilustrującego ważny etap (lub etapy) w historii ludzkości"
V. "przedstawiać szczególny przykład tradycyjnego ludzkiego osadnictwa, zagospodarowania ziemi lub morza, reprezentatywny dla danej kultury (lub kultur), albo ludzkiej interakcji ze środowiskiem, szczególnie jeśli stało się ono zagrożone wskutek nieodwracalnej zmiany"
VI. "pozostawać w bezpośrednim lub namacalnym związku z wydarzeniami lub żywą tradycją, pomysłowością lub wierzeniami albo z dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu (Komitet uznaje, że to kryterium powinno być stosowane w połączeniu z innymi kryteriami)"

Kryteria przyrodnicze

VII. "obejmować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze lub tereny szczególnego naturalnego piękna i o estetycznym znaczeniu"
VIII. "przedstawiać szczególne świadectwo ważnych etapów w historii planety, zawierające ślady dawnego życia, istotnych toczących się procesów geologicznych tworzących formy ukształtowania terenu lub istotne formacje geomorficzne lub fizjograficzne"
IX. "przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt"
X. "obejmować najważniejsze środowiska przyrodnicze do ochrony różnorodności form życia, łącznie z zagrożonymi gatunkami o uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki i konserwacji przyrody."

Pierwsza lista

Pierwszą listę sporządzono w 1978 roku. Znalazło się na niej 12 obiektów, w tym dwa polskie:

Dzielnica staromiejska w Krakowie
Kopalnia soli w Wieliczce.
Wyspy Galpagos (Ekwador)
Miasto Quito (Ekwador)
Park Narodowy Semien (Etiopia)
Kościoły skalne w Lalibeli (Etiopia)
Narodowy Park Historyczny L'Anse aux Meadows - pozostałości wioski Wikingów (Kanada)
Park Narodowy Nahanni (Kanada)
Katedra w Akwizgranie z kaplicą Karola Wielkiego (Niemcy)
Wyspa Gore (Senegal)
Osady Indian na płaskowyżu Mesa Verde (Stany Zjednoczone)
Park Narodowy Yellowstone (Stany Zjednoczone)